Tüm içki bardakları mozaiklenecek mi?

Adı “Alkol Yasası” olarak kısaltılan düzenleme, medya ve eğlence sektörünü ekonomik açıdan derinden etkileyeceği düşünüldüğü için tartışma konusu yarattı. Ancak, asıl adı ile konuşursak, 6487 Sayılı Bazı Kanunlar İle 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 2. maddesi ile 8/6/1942 tarihli ve 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nun 6. maddesinde televizyon yayınları için yapılan düzenleme aslında bir yenilik doğurmadı. Çünkü tıpkı tütün reklamı gibi alkol reklamı yapmak da zaten televizyon yayınlarını düzenleyen mevzuat gereği yasaktır.

Alkol Yasası’ndan evvel de yürürlükte bulunan 6112 Sayılı “Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun”un “Yayın Hizmetleri” başlıklı 8. maddesi, “Medya hizmet sağlayıcıları, yayın hizmetlerini kamusal sorumluluk anlayışıyla yayın hizmeti ilkelerine uygun olarak sunarlar. Yayın hizmetleri alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı madde kullanımı ile kumar oynamayı özendirici nitelikte olamaz” şeklindedir. Tüm televizyon kanalları bu madde çerçevesinde ve RTÜK uygulamaları ışığında özellikle yerli dizilerde alkol kullanılan sahneleri yayınlamamaya özen göstermekte ve gerekirse mozaik uygulaması yapmaktadır.

Dolayısıyla, “Alkol Yasası”nın 6. maddesinde “Alkollü içkilerin her ne surette olursa olsun reklamı ve tüketicilere yönelik tanıtımı yapılamaz. Televizyonlarda yayınlanan dizi, film ve müzik kliplerinde alkollü içkileri özendirici görüntülere yer verilemez” şeklinde bir düzenleme yapılması aslında var olan durumu hiç değiştirmiyor.

Var olan RTÜK mevzuatı çerçevesinde zaten gittikçe hassaslaşan televizyon iç denetim mekanizmaları, Alkol Yasası’nda televizyon yayınlarına ilişkin düzenleme olduğunu basın yoluyla duyar duymaz ilgili maddeleri incelemeye dahi gerek duymadan, dizilerdeki sadece özendirici olan kısımları kesmek yerine, boş içki bardağı bulunan kısımları dahi kaldırma yoluna gittiler. Nasıl ki süpermarketlerde çekilen görüntülerde arka reyonlardaki uzaktan görünen ve ne olduğu dahi belli olmayan tüm markaları mozaiklemek yanlışsa Alkol Yasası çıktı diye tüm rakı sofrası sahnelerini mozaiklemek de hatalıdır.

Av. Şebnem Bostancı / Hukuki Boyut 

Bu yazı Campaign Türkiye’nin Ağustos 2013 sayısında yayınlanmıştır.