artwork

Robotlar uyum sağlayabilecek mi?

8 yıl önce

0

Kimimiz işimizi elimizden almalarından, kimimiz dünyanın kontrolünü ele geçirmelerinden korkuyoruz. Robotlarla olan fırtınalı ilişkimizi Ahmet Akın yazdı.

2011’de Forbes Dergisi’nin “30 yaşın altındaki 30 bilim insanı” listesine giren Heather Knight, Smartcon 2016’da Karizmatik Robotlar isimli bir konuşma yaptı. Mesleğini “Social Roboticist” olarak tanımlıyor. Kendi tasarladığı ve sürekli yanında taşıdığı robotuna da Data ismini vermiş.

Heather Knight’a göre robotları üç aşamalı olarak tanımlayabiliriz:

1) Etrafındaki değişimleri analiz etme, ona göre karar verme ve harekete geçme özelliğiyle her “termostatı” temelde bir robot olarak görebiliriz.

2) Yeni çıkan her teknolojiyi ilk aşamasında robot gibi değerlendirebiliriz. İlk bulaşık makineleri herkes için bir robottu.

3) İnsana benzer özellikleri olan, insanın yapamadığı şeyleri yapabilen mekanizmalar bizi üçüncü aşamaya getiriyor. Bu noktada yeni bir kavram olarak Antropomorfizm devreye giriyor.

Anlaması söylemekten daha kolay bir kavram: Antropomorfizm

Antropomorfizm, tanrılara, hayvanlara ve objelere insana ait özellikler ve davranışlar yüklemek demek. Bu akım tanrılar ve hayvanlar boyutuyla yeni bir kavram olmasa da, günümüzde robot tasarımlarını etkiliyor.

Batı ve Doğu’nun robotlara bakışı

Batı ve Doğu uygarlığının robotlara yaklaşımı tarihsel olarak farklı olmuş. Hayatta var olan her şeyin içinde kutsal olanı gören Doğu kültürü robotları saygıyla karşılayabilmiş. Batı kültürü ise “insanlar mı robotu yönetecek, robotlar mı insanı yönetecek?” sorusunu önemsediği için konu bazı noktalarda robot düşmanlığına kadar gelmiş. Samsung ve Apple için üretim yapan Çin şirketi Foxconn bu sene 110.000 çalışanından 60.000’ini işten çıkararak o insanların görevlerini robotlara yaptırdığını açıkladı. Bütün bunlar bir taraftan robofobiye neden olurken, robot anlayışı Batı’da aynı zamanda farklı bir noktaya geliyor. Fayda ve eğlence odaklı robotlara duyulan sempati hızla artıyor.

Robotları ne zaman seviyoruz?

Robot endüstrisinde Uncanny Valley (Gizemli Vadi) isimli bir kavram var. İnsanlar kendilerine benzemeyen robotlarla sorun yaşamadıkları halde, robotlar insana benzemeye başlayınca bazı durumlarda duygular garipleşiyor ve tedirginlik başlayabiliyor. Biraz daha az benzedikleri zaman sempati tekrar artıyor. Bu nedenle tam aradaki duruma “Uncanny Valley” deniliyor. Diğer tarafta Heather Knight da kendi çalışmalarında artık non-anthropomorphic robotlara odaklanmış. Robotların insanlarla daha yakın bağ kurmak için fiziksel olarak insanlara benzemeleri gerektiğine inanmıyor.

Hangi konuda robotlar insanların yerini tutamıyor?

Kıvraklık gerektiren konularda zorlanıyorlar. Mesela otomotiv üretiminde koltuğun otomobilin içine yerleştirilmesi gibi işler kıvraklık gerektirdiği için robotlar yapamıyor. Mercedes-Benz bu sene S-Modeli gibi kişiselleştirmenin önemli olduğu modellerde robot kullanımını azaltacağını ve onların yerine daha çok sayıda teknolojik alet kullanan insan yerleştireceğini açıkladı.

Ayrıca beklenmedik anlarda robotlar zorlanıyor. Amerika’da bir hastanede, yeni doğum katında çamaşır dağıtımıyla ilgilenen robotların performansı beğeniyle karşılanırken, ameliyat katında kullanıldıklarında krizli anlarda robotlar gereken çevikliği gösteremedikleri için, hastane çalışanları robotlara sinirlenmişler.

Biobots

Sırada cansız objeleri hareketlendirmenin ötesinde hamam böcekleri gibi canlıların içine sensörler yerleştirerek onları robot gibi yönetmek var. Biyolojik robotun kısaltması olarak “Biobot” deniliyor bu şekilde deney yapılan canlılara.

Robot ve insan ilişkisi nereye evriliyor?

Robot uzmanları robotların sosyal becerilerini geliştirmek için çalışıyorlar. Hedefleri robotlara ne zaman özür dileyeceklerini, ne zaman yol vereceklerini öğretebilmek. Tek başına “Artifical Intelligence” değil “Artifical Social Intelligence” dönemindeyiz. Heather Knight robotlar aracılığıyla daha güzel bir dünya yaratmanın mümkün olduğunu düşünüyor. “Robotlar ve insanlar arasında savaş çıkacak” kehanetinin gerçekleşmesini değil, insanların her an baktıkları ekranlara robot teknolojisinin girmesini hayal ediyor. İnsanlar robotlar sayesinde teknolojiyle daha güzel bir ilişki kurabilirler.

 

 

Ahmet Akın     

Kramp Kurucu Ortağı

 

 

 

 

 

*Bu yazı ilk olarak Campaign Temmuz 2016 sayısında yer almıştır.

 

Senin için
Tümünü göster
Elektrikli Fiat Topolino Türkiye’de

İki farklı gövde tipi bulunan Topolino’nun kapalı versiyonu (Topolino), 449...

Yeni Elektrikli Ford Explorer 30.000 km’lik dünya turunu tamamladı

Tamamen elektrikli yeni Ford Explorer ve Lexie Alford, 30.000 km’lik...

Mercedes-Benz GLB Makyajlandı

Mercedes-Benz, kompakt tasarıma sahip GLB SUV’yi çeşitli yenilik ve daha...