artwork

Kelimeler, verileri alt eder

3 yıl önce

0

Dave Trott, Charles Dickens’ın kaleme aldığı Scrooge kitabının hikayesini anlatıyor ve kelimelerin gücüne dikkat çekiyor.

1842’de Çocuk İstihdam Komisyonu İkinci Raporu yayınlandı:

Gençler, haftada 6 gün, günde 16 saati elbise dikerek geçiriyorlardı.

8 yaşındaki çocuklar, maden ocaklarında günde 11 saat kömür arabaları çekiyorlardı.

Çocuklar devasa makinelerle çalışırken bazen uzuvlarını, bazen de hayatlarını kaybediyorlardı.

Seçim basitti, ya insanlık dışı koşullarda çalışmak ya da açlıktan ölmek.

Ne yazık ki tüm bu gerçekler herkesi rahatsız etmiyordu.

Rahip Thomas Malthus, fakirler için endişelenmeyi gerek görmüyordu. “Yoksulların aç kalmasına ve böylece fazla nüfusun azalmasına izin vermek, daha iyi” dedi Malthus. Zenginlerin çoğunluğunun da fikri bu yöndeydi.

Yoksullar; aptal ve tembellerdi, fiziksel emekten başka faydaları yoktu. Onları eğitmenin bir at veya öküz yetiştirmekten başka anlamı yoktu. Servet sahibi kişiler, zengin insanların kendi kendini yetiştirmiş insanlar olduğuna inanıyorlardı.

Komisyonun bir üyesi, genç bir yazardan kamuoyunu yoksullara yapılan zalimce muameleye karşı tepki göstermeleri için bir broşürle yardım istedi. Zenginlerin, açgözlülüğünü herkesin dikkatine sunmak…

Genç yazarın adı Charles Dickens’dı ve broşürün adı “Yoksul Adamın Çocuğu Adına İngiltere Halkına Bir Çağrı” olacaktı. Dickens, Cornwall’daki kalay madenlerini ve

Londra’nın doğu ucundaki Field Lane Ragged Okulu’nu ziyaret etti. Orada gördükleri, onu sadece bir broşür yazamayacak kadar kızdırdı. Etraflıca düşünmek, tek başına hiçbir şeyi değiştirmezdi. Başka biri de gerçekleri gösterebilirdi, fakat insanları duygusal olarak harekete geçirmek gerekiyordu. Ve Charles Dickens bir Noel ilahisi yazdı.

Üzerinde “Ebenezer Lennox Scroggie – bir yemek adamı (meal man)” yazılı bir İskoç mezarı görmüştü. Bir mısır tüccarıydı, ancak Dickens bu yazıyı “kötü adam (mean man)” olarak yeniden yorumladı.

Yani ana karakteri, parayı her şeyden çok seven bir adam olan Ebenezer Scrooge oldu. Sebep olduğu acı ve sefalete ve insanlığın korkunç israfına karşı kör bir adam. İlahide bir hayalet, Scrooge’u ziyaret eder ve ona çeşitli sahneler gösterir: Geçmiş, şimdi ve gelecek.

“Dickens ile ilk kez sosyal sorumluluk; somut gerçekler ve sıkıcı veriler yerine duygusal, insani terimlerle ifade edildi.”

Scrooge, Tiny Tim adındaki küçük, topal bir çocuğun durumundan etkilenir. Ve hayalete, çocuğun yaşayıp yaşamayacağını sorduğunda hayalet şöyle cevap verir: “Fakirlerin ölmesine ve fazla nüfusu azaltmalarına izin vermek daha iyi.”

Bunlar Rahip Thomas Malthus’un sözleriydi.

Scrooge’a, Dickens’ın tıpkı Ragged School’da gördüğü gibi iki aç çocuğu gösterir. Scrooge’a şunları söyler: “Erkek çocuğu cehalettir, kız çocuğu ise gerekliliktir. İkisine de dikkat et, ama en çok erkek çocuğuna dikkat et.”

Rüyalarından sonra Scrooge, yolunu değiştirir. İşçilerin refahından işverenlerin sorumlu olduğu yönündeki mesaj, daha önce zenginlerin aklına bile gelmemiştir.

Dickens ile ilk kez sosyal sorumluluk; somut gerçekler ve sıkıcı veriler yerine duygusal, insani terimlerle ifade edildi. İlk yıl kitap, yalnızca ABD’de 2 milyon kopya sattı.

Somut ve gerçekçi bir raporu asla okumayan insanlar, kitabı tekrar tekrar okudu. Scrooge, yıllar içerisinde 48 kez oyun, 28 kez film, 87 kez TV, 25 kez radyo, 4 kez opera, 2 kez bale, 15 kez çizgi roman ve 2 kez video oyunları için uyarlandı.

Dickens’ın kitabı yazıldığından beri her yıl Noel’de okullarda öğrencilere okutuluyor.

Walt Disney’in dediği gibi: “Eğitmek için eğlenmek zorundayız, çünkü başka türlüsü işe yaramaz.”

 

Dave Trott

Yazar

 

Bu yazı ilk kez Campaign Türkiye’nin 107. sayısında yayımlandı.