Önce teknolojik cihazlar gelişmeli

Metaverse her ne kadar çok yeni bir olgu olmasa da blockchain teknolojisi ve gelen yeni nesillerin kendini gerçekleştirebilecekleri alan arayışları, (oyunlar ve büyüyen oyun ekonomisi bunun en güzel örneği) metaverse’ün gerçek olabilme ihtimalini artırdı ve bu konudaki yatırımlar hızlandı. Merkeziyetçi (centralized) ve güçlü bir yapı olan Facebook, yeni adıyla Meta, bu konuya uzun süredir yatırım yapıyor. Örneğin; bir VR gözlük teknolojisi geliştirmiş olan Oculus’u seneler evvel satın almıştı. Merkeziyetçi olmayan (decentralized) yapılar ise tokenlar sayesinde gücünü topluluklardan alıyor. Meta’nın sadece hayal ettiği metaverse’ü gösterdiği demonun aksine, Decentraland gibi merkeziyetçi olmayan bu metaverse’ler halihazırda var ve birçok insan orada ikinci bir hayat yaşıyor. 

Steven Spielberg 2018’de Ready Player One’ı çektiğinde metaverse’ü hatta “yeni internet”i ya da Web3.0’ı da satır aralarında görmemizi sağladı. Şu anda bir Oculus Quest 2 satın alarak metaverse’ü kısmen de olsa deneyimlemek mümkün. NFT’ler halihazırda mevcut ve metaverse’lerde de NFT’lerinizi sergileyebiliyorsunuz. Metaverse’lerde bir kıyafeti NFT olarak satın alabiliyor ve aynen gerçek dünyada olduğu gibi üzerinize geçirip sosyalleşebiliyorsunuz. Fortnite evreninde konser dinleyebiliyor, Decentraland’de arazi alıp evinizi kurabiliyor, Gucci gibi markaların çantalarının NFT’lerini satın alıp metaverse’lerde kolunuza takıp gezebiliyorsunuz. Şu anda metaverse bağlamında sunulamayanlar, bu evrenlerdeki çeşitlilik ve haptik kıyafetler. Yani metaverse’teki bedeninize temas edildiğinde gerçek dünyada hissetmenizi sağlayacak kıyafetler. VR, AR gözlükler, haptik kıyafetler sadece bu deneyimi daha gerçekçi hale getirmek için geliştiriliyor. Şu an dünyanın dört bir yanında geliştiriciler, tasarımcılar, sanatçılar ve hatta kullanıcılar bu evrenin inşasına katkıda bulunuyor. 

Metaverse’leri cazip kılan unsuru Ready Player One filminden şu alıntı çok güzel ifade ediyor: “Burası insanların yapabilecekleri için geldikleri, olabilecekleri için kaldıkları bir yerdir”. Bugünlerde metaverse’ün ve teknolojinin gelişme hızının ve bu teknolojileri mümkün kılan ekonomilerin eskiye oranla parabolik olarak büyüdüğü bir dönemden geçiyoruz. Gerek oyunların içindeki metaverse’ler gerek gerçek dünyayı emüle eden metaverse’ler ileride daha da yaygınlaşacak ve bu evrenleri evlerimizde en fazla 3-5 sene içerisinde fiziki olarak da deneyimleyeceğiz. Ancak öncesinde VR gözlüklerin ve haptik kıyafetlerin gelişmesi gerekiyor. Keza tam tersine gerçek dünyaya metaverse’lerden akışın olacağı ve bunu deneyimlemenizi sağlayacak AR gözlüklerin de bununla beraber büyüyeceğini ve gelişeceğini düşünüyorum. Tıpkı başrolünde Ryan Reynolds’un oynadığı Free Guy filmi gibi…

Metaverse eksenindeki asıl gelişmelerin ise merkeziyetçi ve merkeziyetçi olmayan yapılar arasındaki mücadele etrafında şekilleneceğini düşünüyorum. Metaverse’e yatırım yapan Meta ve Microsoft gibi firmaların karşısında token ekonomisinden, yatırımcıların gücünü de arkasına alan merkeziyetçi olmayan yapılar var. DAO’lar (Decentralized Autonomous Organizations – Merkeziyetçi olmayan Otonom Organizasyonlar) da her geçen gün daha fazla çoğalıyor. Yani CEO’su pazarlama müdürleri olmayan, kendi kendine çalışan, token’ına sahip olan kişilerin oyları ile karar alıp ilerleyen, blockchain üzerindeki merkeziyetsiz organizasyonlar bunlar. Tamamı evden çalışan, maaşlarını token’la alan, kararlar alıp uygulayan çalışanları bulunan aktif birçok DAO’dan bahsetmek mümkün. Microsoft, Facebook (Meta), Epic Games ve NVIDIA gibi teknoloji devleri bu alandaki gelişmelere öncülük edecek ancak bir yandan da merkeziyetsiz organizasyonlarla mücadele edecekler. Kısacası metaverse’ler VR ve AR gözlüklerin, haptik kıyafetlerin ve birtakım başka donanımların gelişimiyle daha da yaygınlaşacak. Esas çığır açacak iş yapış şekillerini, davranışları, yaşam şekillerini değiştirecek unsurlar ise; token’lar, NFT’ler, DAO’lar, Web 3.0 ve reklamsız metaverse’ler, verilerin sahibinin sadece veriyi üretenlerin olduğu dünyalar. Z kuşağının öncülüğünü yaptığı, Alfa kuşağının yaşayacağı bu yepyeni dünyaların kapısı aralandı bile. 

Göktuğ Okan Oğuz

Monster Notebook CMO’su

Bu yazı ilk kez Campaign Türkiye’nin 118. sayısında yayımlanmıştır.