Muhasebeci Frank J. Wilson adını duyanınız var mı?

Muhtemelen Frank J. Wilson adını ilk kez duyuyorsunuzdur. Kendisi, 1928 yılında Amerikan Gelir İdaresi tarafından zamanın nam-ı diyar gangsteri Al Capone’un beyan etmediği gelirlerini tespit etmek üzere görevlendirilmiş bir vergi müfettişi. Al Capone 1932 yılında, karıştığı cinayetler ve diğer onlarca suç unsuru nedeniyle değil de Wilson’un tam üç yıl süren çalışmaları sonucunda bulunan vergisi ödenmemiş milyonlarca dolar nedeniyle 11 yıl hapis cezasına mahkum edilmiş.

1987 yılında Robert De Niro’nun Al Capone’u canlandırdığı Untouchables (Dokunulmazlar) filmi de hala efsanedir.

Bizim vergi kanunlarımızda da vergi kaybına neden olmak bazı koşullarda hürriyeti bağlayıcı cezaları beraberinde getirebiliyor. Ama hemen telaşa kapılmanın gereği yok. Bu öyle beyannameyi unutmayla ya da vergiyi ödeme gününü kaçırmayla başınıza gelebilecek bir şey değil. Ama vergi hassas bir konu, özellikle Gelir İdaresi tarafından yapılan incelemeler de ciddiyetle yönetilmesi gereken bir süreç.

Bu vesileyle çok soru aldığım “inceleme süreci” ile ilgili “haklarınız” ve “sorumluluk-larınız”a ilişkin aklınızda tutabileceğiniz kısa bilgileri sizlerle paylaşayım.

Kim inceler?

Maliye Bakanlığı bünyesindeki vergi müfettişleri incelemeye yetkilidir. Belki kulağınızda kalmış olan Maliye Müfettişi, Hesap Uzmanı, Gelirler Kontrolörü ve Vergi Denetmeni unvanları yapılan kanun değişiklikleriyle “Vergi Müfettişi” adı altında artık tek bir birim olarak görev yapıyor.

Kimler incelenir?

Vergi kanunları çerçevesinde defter ve hesap tutan gerçek ve tüzel kişiler incelenebilir. Yani bir şirketiniz varsa ya da bireysel olarak çalışıyorsanız incelenebilirsiniz. Şirketler tamam ama iletişim, reklamcılık ve pazarlama sektöründe “bireysel” iş yapan oldukça çok sayıda belki de “vergi mükellefi” olduğunun farkında olmayan yetenek var. Ne mi öneririm? Geç olmadan bir bilene danışın.

Ne zaman inceleme yapılır?

İdarenin önceden haber verme gibi bir zorunluluğu yok. Yani “müsaitseniz incelemeye gelecektik” gibi bir iletişim değil bir yazıyla şirketinizin ya da şahsınızın incelemeye alındığı bilgisi size tebliğ edilir. İnceleme sezonu da yoktur. Yılın herhangi bir ayında incelemeye alınabilirsiniz.

Nerede inceleme yapılır?

Defter ve kayıtlarınız üzerinde inceleme esasen işyerinizde yapılır. Ancak uygun yer olmaması, işyeri koşullarının müsaade etmemesi gibi durumlarda vergi müfettişi ile mutabık kalınarak defter ve belgeler vergi müfettişinin ofisine de götürülerek incelemenin orada yapılması temin edilebilir.

Süreçle ilgili bilgiler

• Vergi mükellefine incelemenin konusu hakkında bilgi verilir. Yani incelemeye alındığınıza ilişkin yazı aldığınızda konusunu öğrenmek üzere soru sormanızı öneririm. • Tutanak imzalanır. Vergi incelemesine başlamadan önce vergi müfettişi ile karşılıklı “incelemeye başlama tutanağı” imzalanması kanuni hakkınızdır.

• Resmi çalışma saatleri dışında inceleme yapılmaz. Kanunda bazı özel durumlar istisna tutulur ama incelenen kişi veya kurum razı olmadıkça bu saatler dışında inceleme yapılamayacağını bilmenizde fayda var.

• Vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı inceleme raporu düzenlenemez. Bu saydıklarım hukuki kudretlerine göre sıralandırılmıştır. Belirtilenlere uygun işlem yapmanız durumunda endişe etmenize gerek yok. Vergi müfettişi incelemesini bunlardan herhangi birini yok sayarak yapıp rapor yazamaz.

• Tam inceleme bir yıl, sınırlı inceleme altı ayda tamamlanmalıdır. Bu süreler incelemeye başlangıç tarihinden itibaren hesaplanır. Bu tarih de incelemeye başlama tutanağında belirtilir. Bu nedenle “tutanak” önemlidir. İhtiyaç olması durumunda altı aylık bir uzatma süresi vergi müfettişine idare tarafından verilir.

• İnceleme sonu tutanağı: İnceleme sona erince vergi müfettişi ile karşılıklı nihai tutanak imzalanır. Burada dikkat edilmesi gereken çok sayıda hukuki alt başlık var. Bu esnada lütfen yanınızda danışmanınız olsun.

• Okuma komisyonu raporu okur. Vergi müfettişi incelemesini tamamladıktan sonra raporunu yazar ve okuma komisyonuna gönderir. Komisyon uygun görürse rapor vergi dairesine gönderilir ve vergi dairesi tarafından ceza ihbarnamesi vergi mükellefine tebliğ edilir.

• Ödeme/Uzlaşma/Dava açma: Bunlar raporu aldıktan sonra konunun gereğine göre izlenecek yollardan bazıları. Tamamen stratejik kararlar.

Ve filmin sonunda jilet gibi İtalyan takımı ve briyantinli saçlarıyla Al Capone (Robert de Niro) yargıca doğru parmağını sallayarak seslenir:

“Your honour! Is that justice?” (Sayın Hakim! Adalet bu mu?)

Murat Çolakoğlu
PwC Türkiye Şirket Ortağı
Eğlence ve Medya Sektör Lideri

[arrowlist]

• Bu yazı Campaign Türkiye’nin Ağustos sayısında yayınlanmıştır.

[/arrowlist]