Mücbir sebep hükümlerine dayanmak

3 yıl önce

2. BÖLÜM

Tacirlerin tabi olduğu öngörülebilirlik kıstası TTK m. 18/2’de belirtilmiş olup, her tacirin basiretli bir işadamı gibi davranması kanunen zorunlu kılınmıştır. Sermaye işleterek kâr ve riski üstlenen tacirin mesleğin doğası gereği öngörüsünün olağan bir insandan daha yüksek olduğu kabul edilir ve beklenen öngörüyü gösteremeyen tacirler koruyucu hükümlerin himayesine sığınamaz. Sağlık Bakanı tarafından yapılan açıklamalar, vaka sayısındaki düzenli artış ve dereceli olarak gelen tedbirler borç ilişkilerinin ifasına etki edecek daha ağır tedbirlere açıkça işaret etmektedir. Bu hâliyle, Türkiye’de Koronavirüs tedbirlerinden sonra yapılmış olan sözleşmelerde mücbir sebep ve aşırı ifa güçlüğü hükümlerine dayanılması oldukça zordur.

Fakat yararlanılabilme ihtimali oldukça zayıf olan bu hükümler tacirlerin tek kurtuluş yolu değildir. Taraflar sözleşmelerine uyarlama kayıtları koyarak ifa ilişkisine esaslı bir etki edecek gelişmelerde ifa ilişkisinin hangi koşullarla devam edeceği kararlaştırabilir. Salgının ne kadar süreceği bilinemeyeceğinden, taraflar borç ilişkisinin salgının hâkim olduğu belirli bir süre için kararlaştırılan hükümlerle sürdürüleceğini, bu sürenin aşılması hâlinde ise koşulların tekrar müzakere edileceğini hüküm altına alabilirler. Koronavirüs salgının seyrinin ve tedbirlerin ifa ilişkisine etkisi böylece her iki taraf için de öngörülebilir kılınacaktır. Ancak belirsizlik ve hesap edilemezliğin böylesine hâkim olduğu bir dönemde sözleşmelerin böyle düzenlenmesinin uzmanlık gerektirdiğinin hatırlatılmasında fayda vardır. Zira uyarlama kaydına dair ihtilaflar ancak mahkemede çözümlenmekte olup; mahkemelerin işleyişinin zorunlu olarak aksadığı bu dönemde incelikle tasarlanmamış bir uyarlama kaydının amaca hizmet etmekten ziyade ifa ilişkisini daha da katlanılamaz kılacağı göz önünde bulundurulmalıdır.

Bu yazının ilk bölümünü
104. sayımızda okuyabilirsiniz…

G. Begüm Kayum, Esq.

Kayum & Demir Avukatlık Ortaklığı – Yönetici Ortak

Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi

Bu yazı ilk olarak Campaign Türkiye’nin 105. sayısında yayımlanmıştır.