Makine Öğrenmesi, Rekabet Kurulu soruşturmalarına bile giriyor

Organon Analytics COO’su Emrah Anayurt, ICR Economic Research Yönetici Ortağı Ali Ilıcak ve Avukat Bulut Girgin; Trendyol’a rekabet kurumu tarafından açılmış davayı referans vererek ‘Makine Öğrenmesi’nin rekabet kurallarına uygun hareket etmedeki rolünü ortaya koyuyor.

Rekabet Kurulu (“RK”) 11 Ekim’de Trendyol’a soruşturma açtığını duyurdu. İnceleme sonunda Trendyol’un kullandığı algoritmalar ile Pazaryeri’ndeki satıcılar arasında ayrımcılık yaptığına dair bulgulara ulaşıldığını belirten RK, şirketin çevrim içi bir “platform” olmasından kaynaklanan avantajlarını neredeyse ortadan kaldıracak nitelikte bir geçici tedbir kararı da almıştı. 

Bütün dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de “Big-Tech” rekabet kurullarının merceği altında. Dijital ekonominin yıkıcı etkileri hayata geçtikçe, rakipler de hukuki mekanizmaları devreye sokuyor. 

Trendyol 16,5 milyar dolar değerleme ile Türkiye’nin en değerli şirketi. Normalde RK, soruşturma sonucunda hedef şirketin mevcut davranışlarına son vermesine çalışır ve caydırıcılığın sağlanması için de önemli miktarda para cezası verir. Ancak Trendyol’a getirilen geçici tedbir, şirketin bu cezadan daha büyük bir riskle karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Zira sürecin sonunda Kurul, olası bir para cezasının yanında bu tedbirleri kalıcı hale getirebilir ve bu durum şirketin iş yapış biçiminde önemli değişikliklere yol açabilir. 

Veri işleyen “dijital şirketleri” soruştururken, ekonomik teorilerin dışında RK’nın alet çantasında pek bir şey bulunmuyor. RK, bu şirketlerin sahip olduğu platformların rekabet sorunlarına yol açıp açmadığını ölçemezse, veriye dayalı olmayan varsayımlarla hareket eden kamusal bir yapının, ekonomik gelişmenin önünde engel oluşturması gibi istenmeyen bir sonuç ortaya çıkar. 

Halbu ki, şirketin kullandığı algoritmaların, aynı anda rakibi de olan kendi kullanıcılarının pazarından yemek mi, yoksa toplam pazarı büyütmek sonucunu mu doğurduğunu “nedensel modeller” kurarak görmek mümkün. Makine Öğrenmesi modellerini kullanmanın dijital şirketlere başka faydaları da olacaktır: Pazaryeri’ndeki satıcılara raporlama ve Makine Öğrenme modelleri gibi analitik hizmetler sunma  önemli bir gelir kalemi olabilir. 

İkinci bir konu ise şöyle: Dijital şirketlerin kanuna uygun hareket etmeleri nasıl sağlanacak ve raporlanacak? Şirketler, rekabet kurallarına uygun olacak şekilde Makine Öğrenmesi modelleri kurabilir. Bunun doğal bir sonucu olarak, satış potansiyeli olan ancak mevcut satışı bu potansiyelin altında olan ürünler öne çıkacaktır. Şirketler, modellerinin daha doğru olması için daha iyi algoritmalar kullanacak, kullanılan veri miktarını genişletecek, yeni Makine Öğrenmesi modellerinin peşinde koşacaktır.

Eski dünyada rekabet kuralları konulurken bunların ekonomik hayat üzerindeki gerçek etkisini test etmek genellikle mümkün olmuyordu. Makine Öğrenmesi sayesinde, şirketlerin elindeki Büyük Veri analiz edilerek bu etki hesaplanabilir hale geldi. Bu hem kuralları koyanlar hem de bu kurallara tabi olan şirketler açısından önemli fırsatlar ortaya çıkaracak. 

Ali Ilıcak, ICR Economic Research Yönetici Ortağı

Emrah Anayurt, Organon Analytics COO’su

Avukat Bulut Girgin, Gen Temizer Özer Avukatlık Ortaklığı Rekabet ve Uyum Lideri

Bu yazı ilk kez Campaign Türkiye’nin 117. sayısında yayımlanmıştır.