Basın iktibası

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) değişiyor. Bu süreçte; gazetelerin, yasa koyucudan en büyük beklentisi, yıllardır başa çıkılamayan bir büyük problem olan “iktibas” yani Türkçe karşılığıyla “alıntılama” konusunun çözümlenmesi.

Şu an geçerli olan yasalar, haberlerin serbestçe alıntılanabileceğini öngörüyor. Köşe yazıları, makaleler, fıkralar ise eğer gazetede “izinsiz alıntılanamayacağı” açıkça belirtilmiş ise, ancak basın özetleri şeklinde yayınlanabiliyor. Basın özetinden ne anlaşılması gerektiği ise bir soru işareti. Ayrıca eğer hak saklı tutulmamış ise, bu içeriklerde serbestçe alıntılanabiliyor. Her iki halde de kaynak gösterilmesi yasal bir zorunluluk.

Bu sınırları çok iyi çizilmemiş serbestlik nedeniyle fiilen gazetelerin içerikleri; yani, haberler, yorumlar, köşe yazıları, makaleler, yazı dizileri, fotoğraflar ve benzeri unsurlar hiçbir kayda bağlı olmaksızın özellikle internet siteleri tarafından kullanılmakta, kaynak dahi gösterilmeksizin yazılar serbestçe alıntılanmakta. Günümüzde internet medyasının büyük bölümünde “copy paste gazetecilik” almış başını gitmiş durumda.

Gazetelerin içerikleri üzerindeki emeklerini korumak, bu alanda oluşan haksız rekabeti önlemek için ilgili kanun hükümlerinin acilen değiştirilmesi gerekiyor.

Gazetelerin, kendilerince üretilmiş içerikler üzerinde hak sahibi olmaları asıl ve normal olan durumdur. Dolayısıyla, bu içeriklerin tamamının veya bir kısmının iktibas edilmesi, herhangi bir yöntemle kullanılması, özet şeklinde yayınlanması, gazetenin açık yazılı izni dışında mümkün olmamalıdır. Gazetelerin istekleri bu. Zira aksi durumun gazeteler açısından açık bir haksız rekabet oluşturduğu düşünülüyor. Gerçekten de büyük emek, masraf ve yatırım sonucu elde edilen iş ürünlerinin sınırsızca ve izinsiz olarak kullanılması, “kopyala-yapıştır” mantığıyla alıntılanmasının pek çok durumda olanaklı olması, buradaki sınırlayıcı hükümlerinin kapsamının belirsiz ve çoğu durumda işlevsiz olması hukuken kabul edilemeyecek bir durum. Temel anlayışını fikri mahsuller üzerindeki fikri çabanın korunması üzerine kurmuş bulunan FSEK değişikliği ile bu önemli mağduriyetin giderilmesi umut ediliyor.

Av. Emel Göçmen Bozoğlu
Hukuk Müşaviri
emel@campaigntr.com